Οι εκλογές της 9ης Απριλίου αποδεικνύονται πιο σύνθετη πρόκληση για τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό από ότι αρχικά υπολόγιζε. Η επίσπευση των εκλογών δεν φαίνεται να είναι αρκετή για να αποτρέψει την απαγγελία των κατηγοριών εις βάρος του και ο κομματικός συνασπισμός του οποίου ηγείται ο Benjamin Gantz προηγείται στις δημοσκοπήσεις.
Παρά το όποιο προβάδισμα, πόσο ρεαλιστική εναλλακτική είναι το Kahol Lavan;
Kahol Lavan
O Benjamin (Benny) Gantz διατελεί επικεφαλής των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων από τον Φεβρουάριο του 2011 ως τον Φεβρουάριο του 2015[1]. Μετά από μια 3ετία νομικά υποχρεωτικής αποχής από δημόσια αξιώματα κι εκμεταλλευόμενος την προκήρυξη εθνικών εκλογών, ανακοινώνει την είσοδο του στην πολιτική. Τον Δεκέμβριο του 2018 ιδρύει το Hosen L’ Yisrael.
Ο Moshe (Bogie) Ya’alon διατελεί επικεφαλής των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων από τον Ιούλιο του 2002 ως τον Ιούνιο του 2005 κι Υπουργός Άμυνας από τον Μάρτιο του 2013 ως και τον Μάη του 2016[2], οπότε και παραιτείται. Αποχωρεί από το τότε κόμμα του (Likud), καταγγέλλοντας «τα επικίνδυνα ακροδεξιά στοιχεία που το έχουν καταλάβει» κι ανακοινώνει την πρόθεση του να σχηματίσει το δικό του κόμμα. Τον Ιανουάριο του 2019 ιδρύει το Telem.
Τέλη Ιανουαρίου Gantz και Ya’alon ανακοινώνουν τη συγχώνευση των κομμάτων τους.
Ο Yair Lapid δημοσιογράφος και τηλεοπτική persona, ιδρύει το Yesh Atid τον Απρίλιο του 2012 και διατελεί Υπουργός Οικονομικών από τον Μάρτη του 2013 ως τον Δεκέμβρη του 2014[3].
Τέλη Φεβρουαρίου, ο Lapid ανακοινώνει τη σύμπραξη του κόμματος του με εκείνα των Gantz και Ya’alon.
Το Kahol Lavan είναι πραγματικότητα.
Στο ψηφοδέλτιο του κόμματος μετά τους Benny Gantz, Bogie Ya’alon και Yair Lapid συμμετέχουν κι ο -ανεξάρτητος- Gabi Ashkenazi,προκάτοχος του Gantz στη διοίκηση των ενόπλων δυνάμεων από τον Φεβρουάριο του 2007 ως τον Φεβρουάριο του 2011, καθώς κι ο Avi Nissekorn, επικεφαλής της Histadrut, δηλαδή της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών του Ισραήλ.
One night thing
Σε μια άτυχη στιγμή ο Lapid επιχείρησε να δικαιολογήσει την παρουσία μονάχα δύο γυναικών υποψηφίων στο ψηφοδέλτιο του Kahol Lavan, λέγοντας πως «Δεν είναι σωστό. Είναι αποτέλεσμα του ότι η λίστα των υποψηφίων δημιουργήθηκε σε ένα βράδυ».
Όχι μόνο η λίστα των υποψηφίων, συνολικά το κόμμα συστάθηκε σε ένα βράδυ. Για αυτό δεν υπάρχει ουσιαστική συνοχή, κοινή ιδεολογία ή ρεαλιστικό πρόγραμμα για την επόμενη μέρα.
Ειδικότερα, όπως σωστά επισημαίνεται το Kahol Lavan αποτελείται από «επικεφαλής συνδικάτων μαζί με καπιταλιστές της ελεύθερης αγοράς, ένθερμους υποστηρικτές της λύσης των δύο κρατών κι αυτούς που εναντιώνονται σε οποιαδήποτε παραχώρηση προς τους Παλαιστινίους, κοσμικούς στρατιωτικούς που αναμιγνύονται με θρησκευόμενους Σιωνιστές υποψηφίους».
Ουσιαστικά, λειτουργεί σα μια πολιτική ομπρέλα υπό την οποία συνασπίστηκαν οι πολιτικοί αντίπαλοι του Benjamin Netanyahu, αντιλαμβανόμενοι πως μόνο έτσι μπορούν να αποτρέψουν μια νέα κυβέρνηση υπό το Likud. Αν, όμως, αφαιρέσουμε τον Netanyahu από την εξίσωση, τότε δεν υπάρχει κάτι που να συγκρατεί τις φυγόκεντρες δυνάμεις από το να λειτουργήσουν διασπαστικά.
Χωρίς τον εξωτερικό εχθρό, η απουσία μιας κοινής ιδεολογίας, που θα λειτουργούσε συνεκτικά, είναι ιδιαίτερα προβληματική. Βέβαια, είναι εξίσου προβληματικό το να συνθέσεις μια κοινή ιδεολογία για ένα μωσαϊκό όπως το Kahol Lavan.
Το Yesh Atid είναι ένα κεντρώο και κυρίως λαϊκιστικό κόμμα. Το Hosen L’Yisrael αυτοπροσδιορίζεται ως κέντρο-αριστερό, έχοντας στις τάξεις του μια σειρά κοινωνικών ακτιβιστών για να αντισταθμίζει το γεγονός ότι το κόμμα ιδρύθηκε και διοικείται από έναν πρώην διοικητή των ενόπλων δυνάμεων. Το Telem είναι ένα δεξιό κόμμα που ιδεολογικά ανήκει στο ρεβιζιονιστικό-σιωνιστικό στρατόπεδο, αφού αποτελεί παραφυάδα του Likud.
Το «πρόγραμμα»
Αυτή η ιδεολογική σύγχυση αντικατοπτρίζεται και στο κομματικό πρόγραμμα. Από τη μία προτείνεται η διατήρηση της εβραϊκής ταυτότητας του Ισραήλ, αλλά δίνοντας το περιθώριο σε μονάδες ή κοινότητες να επιλέξουν το πώς θα διαμορφώσουν τον τρόπο ζωής τους. Ή προτείνεται η διατήρηση της αργίας του Σαββάτου, αλλά να ανακληθεί ο νόμος περί μειωμένης εμπορικής δραστηριότητας τα Σάββατα.
Επιδιώκεται μια ισορροπία στις προτάσεις, έστω και επικοινωνιακά. Ωστόσο, για τον γράφοντα, παραμένει αμφίβολο το κατά πόσο είναι συμβατό με τον κεντρώο ή τον κέντρο-αριστερό χώρο το να προτείνεται η ενίσχυση των εποικισμών στη Δυτική Όχθη, ακόμα κι αν στην επόμενη γραμμή του προγράμματος προτείνεται κι η στράτευση των υπέρ-ορθόδοξων Εβραίων ή η κατοχύρωση δικαιωμάτων των LGBT οικογενειών[4].
Οι προτάσεις περί κοινωνικής πολιτικής είναι υπερ-απλουστευτικές. Οι προτάσεις περί εξωτερικής πολιτικής είναι γενικόλογες, ενώ στελέχη του κόμματος εκφράζουν την άγνοια τους για το πώς θα τις πραγματοποιήσουν. Οι δε προτάσεις περί σύγκλησης περιφερειακής συνόδου με τη συμμετοχή των αραβικών κρατών ή λήψης «κάθε ιστορικής διπλωματικής απόφασης» με διευρυμένη πλειοψηφία ή δημοψήφισμα είναι χαριτωμένες διακηρύξεις, αλλά σε καμία περίπτωση προγραμματικές δηλώσεις[5].
Συνολικά, το πρόγραμμα του Kahol Lavan περιορίζεται σε μια σειρά εύηχων πλην αντιφατικών κι όχι ιδιαίτερα ρεαλιστικών προτάσεων, που προέκυψαν από την επεξεργασία του κομματικού προγράμματος του Yesh Atid και κυρίως από την ανάγκη να αισθανθούν όλοι ικανοποιημένοι. Προσωρινά τουλάχιστον.
Η επόμενη μέρα
Οι εκλογές δε σηματοδοτούν το τέλος, αλλά μονάχα την αρχή των προβλημάτων του Kahol Lavan. Σε μια ουτοπική κοινωνία το Likud ηττάται και ο Gantz λαμβάνει την πολυπόθητη εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.
Πρόβλημα πρώτο: σχηματισμός κυβέρνησης
Τα δεξιά Hayamin Hehadash, Yisrael Beiteinu κι η Union of Right Wing Parties απορρίπτουν το ενδεχόμενο συμμετοχής σε μια κυβέρνηση υπό το Kahol Lavan. Την ίδια στάση κρατούν το υπερ-ορθόδοξο Shas καθώς και τα αραβικά United Arab List και Hadasg-Ta’al.
Το υπερ-ορθόδοξο United Torah Judaism όπως και το Likud δεν απορρίπτουν μια ενδεχόμενη συνεργασία. Το κεντρώο Kulanu επίσης δεν απορρίπτει το ενδεχόμενο να συνεργαστεί αν κι εκφράζει την επιθυμία για μια νέα κυβέρνηση υπό το Likud.
Τέλος, Labor και Meretz δηλώνουν πρόθυμα να συνεργαστούν για τη δημιουργία μιας κέντρο-αριστερής κυβέρνησης.
Αν μετά την εκλογική ήττα του ο Netanyahu αποχωρήσει, τότε το Kahol Lavan (36 έδρες) θα έχει τη δυνατότητα να συνεργαστεί με το Likud (30 έδρες) και να σχηματίσει μια σταθερή κυβέρνηση[6], εφόσον επιλυθεί το ακανθώδες ζήτημα των χαρτοφυλακίων[7]. Η αποχώρηση του Netanyahu, ωστόσο, δεν είναι δεδομένη. Κι η συνεργασία Netanyahu και Gantz για ευνόητους λόγους θα ήταν τουλάχιστον φαιδρή.
Εναλλακτικά, το Kahol Lavan θα χρειαστεί να συνεργαστεί με τα Labor (7 έδρες) και Meretz (5 έδρες) που αθροιστικά συγκεντρώνουν μόλις τις 48 από τις 61 απαιτούμενες έδρες για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Ακόμα και με τη συμμετοχή των United Torah Judaism και Kulanu συγκεντρώνονται 60 έδρες.
Βέβαια, η απόσταση μεταξύ 60 και 61 εδρών είναι της τάξεως του στατιστικού λάθους. Επομένως, δεν είναι απίθανο να σχηματιστεί μια 5κομματική κεντρο-αριστερή κυβέρνηση, με την υποστήριξη των υπερ-ορθόδοξων, πράγμα που έχει συμβεί επανειλημμένως στον παρελθόν. [8]
Πρόβλημα δεύτερο: κομματική και κυβερνητική πειθαρχία
Εφόσον το Kahol Lavan καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση θα βρεθεί αντιμέτωπο με την πίεση που προκαλεί σε ένα κόμμα η λήψη αποφάσεων, όταν αυτή είναι αποτέλεσμα συμφωνίας συνιστωσών με πολύ διαφορετικό ιδεολογικό υπόβαθρο. Όλα τα ζητήματα εσωτερικής συνοχής που προσωρινά είχε σπρώξει κάτω από το χαλί θα ανακύψουν με πολύ πιο επιτακτικό τρόπο. Η δε διατήρηση της κομματικής πειθαρχίας στις κοινοβουλευτικές διαδικασίες θα είναι άθλος.
Παράλληλα, παρά τη μακρά παράδοση που έχει το Ισραήλ στις πολυκομματικές κυβερνήσεις, η συμβίωση των κομμάτων δεν είναι πάντα εύκολη. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν η συζήτηση αφορά σε ζητήματα οικονομίας ή ασφάλειας. Παραμένει αμφίβολο, το πώς θα διασφαλίσει την κυβερνητική πειθαρχία και συνοχή ένα κόμμα που στο εσωτερικό του δε διαθέτει τίποτα από τα δύο.
Πρόβλημα τρίτο: πρωτοκαθεδρία
Η συμφωνία μεταξύ Hosen L’Yisrael και Yesh Atid προβλέπει εκ περιτροπής πρωθυπουργία. Τα πρώτα δυόμιση χρόνια ο Gantz θα ασκεί καθήκοντα Πρωθυπουργού και ο Lapid καθήκοντα Υπουργού Εξωτερικών. Στη συνέχεια οι ρόλοι θα αντιστραφούν.
Δεν είναι βέβαιο ότι ο Gantz θα παραδώσει την πρωθυπουργία μετά το πέρας της θητείας του.
Αν επιλέξει να το κάνει, απαιτείται η διάλυση της κυβέρνησης κι ο εκ νέου σχηματισμός της από τον Lapid. Θα ήταν μια εξαιρετική ευκαιρία για τα υπόλοιπα κόμματα του συνασπισμού να επαναδιαπραγματευτούν τη συμμετοχή τους στο κυβερνητικό σχήμα.
Προωθείται ένα σύστημα διαρχίας που δεν είναι απαραίτητα βιώσιμο. Απαιτείται μια υποδειγματική συνέχεια στην πολιτική των δύο Πρωθυπουργών και δυο εξίσου επιτυχείς θητείες για να μην προκύψουν τριβές και αλληλοκατηγορίες. Ενώ, τίθεται το ζήτημα του αν αυτό το σύστημα θα διατηρηθεί για τις επόμενες εκλογές.
Συμπεράσματα
Συμπερασματικά, λοιπόν, είναι αβέβαιο το κατά πόσο το Kahol Lavan συνιστά μια βιώσιμη εναλλακτική. Σαφώς, δεν αμφισβητείται η ικανότητα των Gantz, Ya’alon και Ashkenazi να προκαλέσουν επί ίσοις όροις -έστω κι από κοινού- την ως τώρα μονοπωλιακή ικανότητα του Mr.Security[9] να εξασφαλίζει την ασφάλεια του Ισραήλ. Αντιθέτως, αυτό είναι το βασικότερο πλεονέκτημά τους. Ομοίως, δεν αμφισβητείται και το ηθικό πλεονέκτημα –προσωπικό και κομματικό- που θα ενισχυθεί από την -ως φαίνεται- αναπόφευκτη απαγγελία κατηγοριών διαφθοράς στον Netanyahu. Το ζήτημα είναι τι περισσότερο μπορεί -αν μπορεί- να προσφέρει πέραν της απομάκρυνσης του Netanyahu από την πρωθυπουργία.
Στο Ισραήλ δεν έχει σημασία ποιος κερδίζει τις περισσότερες έδρες, αλλά ποιος έχει την ικανότητα να σχηματίσει κυβέρνηση. Ο σχηματισμός κυβέρνησης είναι επικίνδυνος σκόπελος για το Kahol Lavan, αφού θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές αλλά και την αποτελεσματικότητα της νέας κυβέρνησης. Τα ζητήματα εσωτερικής συνοχής που θα ανακύψουν, θα αναγκάσουν το κόμμα να επιλέξει μεταξύ μιας αναποτελεσματικής παραμονής στην εξουσία, μιας διάσπασης που θα ανοίξει το δρόμο προς την εξουσίας για έναν δεξιό συνασπισμό ή ενός δύσκολου πλην αναγκαίου αναπροσδιορισμού της ταυτότητας του κόμματος.
Η έλλειψη σαφούς ηγεσίας δε θα διευκολύνει την κατάσταση, η οποία για κάποιους αναλυτές είναι ήδη ζοφερή. Ο Anshel Pfeffer προβάλλει το επιχείρημα πως τα νέα κόμματα σπάνια επιβιώνουν για πολύ, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά κόμματα, που αν και αποδυναμωμένα συνιστούν ακόμη και τώρα την πλειοψηφία στην Knesset (69/120 έδρες).
Ίδωμεν!
Μάριος-Ανέστης Καϊτάζης
Υποσημειώσεις:
[1] Διορίστηκε από τον Benjamin Netanyahu
[2]Κυβέρνηση Likud υπό τον Netanyahu
[3] Κυβέρνηση Likud υπό τον Netanyahu
[4] Δικαίωμα σε παρένθετη κύηση
[5] Το αυτό για προτάσεις περί κοινωνικού κράτους
[6] Υπενθυμίζεται πως η Knesset αριθμεί μόλις 120 έδρες, επομένως απαιτούνται 61 έδρες για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
[7] Ο διαμοιρασμός των χαρτοφυλακίων θα αποτελέσει πρόβλημα τόσο για το κόμμα, όσο για τον κυβερνητικό συνασπισμό. Υπενθυμίζεται πως τα χαρτοφυλάκια Άμυνας κι Εξωτερικών είναι ήδη δεσμευμένα, άρα εκτός διαπραγμάτευσης. Ίσως αυτός να είναι κι ο λόγος που απορρίφθηκε η πρόταση του Yesh Atid για κατάργηση των Υπουργών άνευ χαρτοφυλακίων.
[8] Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις, ωστόσο, το Kahol Lavan συγκεντρώνει μόλις 31 έδρες. Τα ποσοστά του φαίνεται να φθίνουν καθώς οι ψηφοφόροι του αμφιταλαντεύονται. Στο μεταξύ, το Likud παραμένει σταθερό, απευθυνόμενο σε έναν πολύ πιο συμπαγή πυρήνα ψηφοφόρων.
[9] Παρατσούκλι για τον Netanyahu
Παραπομπές:
Hacohen, H. (2019) “Blue and White official: Right now we don’t know the way to separation” The Jerusalem Post, 10 Μαρτίου. Διαθέσιμο στο: https://www.jpost.com/Israel-News/Blue-and-White-official-Right-now-we-dont-know-the-way-to-separation-583002 (Ανακτήθηκε 11/3/2019)
Israel Policy Forum (2019) Israel Policy Forum. Διαθέσιμο στο: https://israelpolicyforum.org/ (Ανακτήθηκε 11/3/2019)
Levinson, C. (2019) “Gantz’s Party Releases Platform: Deepen Separation From Palestinians, Strengthen Settlement Blocs” Haaretz, 6 Μαρτίου. Διαθέσιμο στο: https://www.haaretz.com/israel-news/elections/gantz-s-party-releases-platform-separate-from-palestinians-strengthen-settlements-1.6999256 (Ανακτήθηκε 11/3/2019)
Levinson, C. (2019) “The Most Telling Part of Gantz and Lapid’s Platform Is What It Doesn’t Say” Haaretz, 7 Μαρτίου. Διαθέσιμο στο: https://www.haaretz.com/israel-news/elections/.premium-kahol-lavan-platform-is-all-gray-1.6999747 (Ανακτήθηκε 11/3/2019)
Lis, J (2019) “Most Right-wing Parties: We Won’t Join Gantz-led Coalition” Haaretz, 26 Φεβρουαρίου. Διαθέσιμο στο: https://www.haaretz.com/israel-news/elections/.premium-right-wing-parties-we-won-t-join-gantz-led-coalition-1.6965159 (11/3/2019)
Maariv Online (2019) “Could the ultra-Orthodox parties join a Gantz government?”, The Jerusalem Post, 5 Μαρτίου. Διαθέσιμο στο: https://www.jpost.com/Israel-Elections/Could-the-ultra-Orthodox-parties-join-a-Gantz-government-582495 (Ανακτήθηκε 11/3/2019)
Pfeffer, A. (2019) “After Replacing Netanyahu, Gantz’s Party Will Self-destruct. And That’s OK” Haaretz, 5 Μαρτίου. Διαθέσιμο στο: https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-centrist-parties-are-short-lived-even-if-gantz-s-outfit-beats-netanyahu-1.6995354 (Ανακτήθηκε 11/3/2019)
Verter, Y. (2019) “Haaretz election poll: Support for Gantz drops dramatically, right-wing bloc in the lead” Haaretz, 10 Μαρτίου. Διαθέσιμο στο: https://outline.com/FRdCKu (Ανακτήθηκε 11/3/2019)
Αρχική δημοσίευση φωτογραφίας σε: https://www.haaretz.com/israel-news/elections/.premium-the-blue-and-white-boys-club-wants-your-vote-1.6958661 & https://www.haaretz.com/opinion/.premium-blue-and-white-blood-in-israeli-election-1.7001576
*Δήλωση αποποίησης πνευματικών δικαιωμάτων της φωτογραφίας βάσει του άρθρου 25 «χρήση για λόγους ενημέρωσης» του Ν. 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων
Analyze That Online 