Το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου αποτέλεσε, μεταξύ άλλων, και το έναυσμα για την επίσπευση της αποαποικιοποίησης, μιας πολυετούς διαδικασίας που έμελλε να αλλάξει άρδην τα δεδομένα της διεθνούς κοινότητας, αυξάνοντας δραματικά τα μέλη της. Με το πέρας της διαδικασίας αυτής, οι περισσότερες πρώην αποικίες απέκτησαν, μέσα από περισσότερο ή λιγότερο επώδυνες διαδικασίες, την ανεξαρτησία τους. Εντούτοις, ορισμένα εδάφη, κυρίως νησιωτικά, παραμένουν υπό τη δικαιοδοσία των πρώην μητροπόλεών τους, άλλοτε οικειοθελώς και άλλοτε ως απόδειξη της εναπομείνουσας ισχύς των δεύτερων επί του διεθνούς συστήματος.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτής της πρακτικής αποτελεί η Μεγάλη Βρετανία, διατηρώντας μέχρι σήμερα δεκατέσσερα Βρετανικά Υπερπόντια Εδάφη, μεταξύ των οποίον και τα νησιά Chagos, τα οποία χαρακτηρίζονται ως Βρετανικά Εδάφη στον Ινδικό Ωκεανό. Αυτό που διαχωρίζει το Αρχιπέλαγος Chagos από άλλες υπερπόντιες βρετανικές κτίσεις, είναι η ανορθόδοξη απόσχισή του από το Μαυρίκιο το 1965, μόλις τρία χρόνια πριν την ανακήρυξη του τελευταίου ως ανεξάρτητο κράτος, καθώς και η βίαιη μετακίνηση περίπου 2.000 γηγενών το 1971, με σκοπό τη μετατροπή του μεγαλύτερου νησιού του συμπλέγματος, Diego Garcia, σε αμερικανική αεροπορική βάση.
Το γεγονός αυτό αυξάνει το γεωπολιτικό ενδιαφέρον του απομακρυσμένου αρχιπελάγους, το οποίο βρίσκεται στη μέση του Ινδικού Ωκεανού και απέχει σχεδόν 2.000 χλμ. από το Μαυρίκιο, καθώς η βάση αποτέλεσε στρατηγικό σημείο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ενώ επανήλθε στο προσκήνιο κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών του Αφγανιστάν και του Ιράκ στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Μισό αιώνα αργότερα, το ζήτημα του Αρχιπελάγους Chagos έφτασε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (International Court of Justice – ICJ), μετά από την επιτακτική εντολή του Γενικού Συμβουλίου του ΟΗΕ, το 2017, για την αποαποικιοποίησης του νησιωτικού συμπλέγματος. Το ICJ κατέληξε, τελικά, τη Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου 2019, στην έκδοση γνωμοδότησης, δεδομένου ότι η Μεγάλη Βρετανία αρνήθηκε να αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου για την έκδοση δεσμευτικής απόφασης.
Η γνωμοδότηση του ICJ αποτελεί μια ιστορική νίκη για το Μαυρίκιο, δεδομένης της συντριπτικής πλειοψηφίας με την οποία το Δικαστήριο απεφάνθη υπέρ την νησιωτικής αφρικανικής χώρας. Συγκεκριμένα, το ICJ αποφάσισε με δεκατρείς ψήφους υπέρ και μόλις μία κατά, ότι η αποαποικιοποίηση του Μαυρίκιου δεν ολοκληρώθηκε νόμιμα όταν η χώρα απέκτησε την ανεξαρτησία της, καθώς και ότι το Ηνωμένο Βασίλειο φέρει την υποχρέωση να τερματίσει την άσκηση διοίκησης στο Αρχιπέλαγος Chagos το συντομότερο δυνατό.
Η γνωμοδότηση του Δικαστηρίου φέρει σημαντική βαρύτητα, παρά την έλλειψη τυπικής δεσμευτικότητας και την αρνητική στάση που διατηρεί η Μεγάλη Βρετανία έναντι αυτής. Επικαλούμενος την αρχή της αυτοδιάθεσης και χαρακτηρίζοντας την απόσχιση του Αρχιπελάγους από το Μαυρίκιο παράνομη, ο πρόεδρος του ICJ, Abdulqawi Ahmed Yusuf -σομαλικής καταγωγής-, με την υποστήριξη των περισσότερων μελών του Δικαστηρίου, έδωσε μια ξεκάθαρη απάντηση στα ερωτήματα που τέθηκαν το 2017 από 94 μέλη του ΟΗΕ.
Από τη μεριά της, η Μεγάλη Βρετανία, η οποία είδε το διεθνές της κύρος να κλονίζεται σημαντικά μετά τη δήλωση της αποχώρησής της από την Ευρωπαϊκή Ένωση, βρίσκεται στη δύσκολη θέση να δεσμευτεί για την εξέταση του ζητήματος. Αν και η πρώτη αντίδραση της βρετανικής κυβέρνησης κρίνεται χλιαρή, η απροθυμία για συμμόρφωση παραμένει εμφανής. Επομένως, το ερώτημα που τίθεται είναι, πόσο ισχυρή είναι η βούληση της πρώην Βρετανικής Αυτοκρατορίας –με την υποστήριξη των εμπλεκόμενων ΗΠΑ- απέναντι στις επιταγές της διεθνούς κοινότητας για δικαιοσύνη και στην επίκληση του Δικαστηρίου στο σεβασμό της αυτοδιάθεσης των λαών;
Πολίτη Βασιλική-Αλεξάνδρα
Παραπομπές:
International Court of Justice (25 Φεβρουαρίου 2019). Legal Consequences of the Separation of the Chagos Archipelago from Mauritius in 1965. General List No. 169. Διαθέσιμο στο: https://www.icj-cij.org/files/case-related/169/169-20190225-01-00-EN.pdf (ανακτήθηκε: 25/2/2019)
Stephanie van den Berg (25 Φεβρουαρίου 2019) World Court – Britain must return Indian Ocean islands to Mauritius. Reuters. Διαθέσιμο στο: https://af.reuters.com/article/worldNews/idAFKCN1QE1WX (ανακτήθηκε: 25/2/2019).
Owen Bowcott (25 Φεβρουαρίου 2019). UN court rejects UK’s claim of sovereignty over Chagos Islands. The Guardian. Διαθέσιμο στο: https://www.theguardian.com/world/2019/feb/25/un-court-rejects-uk-claim-to-sovereignty-over-chagos-islands (ανακτήθηκε: 25/2/2019).
Προηγούμενη δημοσίευση φωτογραφίας σε : https://www.belfasttelegraph.co.uk/news/world-news/international-court-opinion-sought-on-ukmauritius-islands-dispute-35857456.html
*Δήλωση αποποίησης πνευματικών δικαιωμάτων της φωτογραφίας βάσει του άρθρου25 «χρήση για λόγους ενημέρωσης» του Ν. 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας,συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων
Analyze That Online 