Η λίμνη Τσαντ – μια πηγή νερού για εκατομμύρια ανθρώπους στη Δυτική Αφρική – έχει συρρικνωθεί κατά εννέα δέκατα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, της αύξησης του πληθυσμού και της άρδευσης. Μπορεί όμως ένα σχέδιο που χρονολογείται στη δεκαετία του 1980 να την σώσει;
«Είναι ένα γελοίο σχέδιο και δεν θα συμβεί ποτέ». Αυτή είναι η αντίδραση πολλών ανθρώπων στην ιδέα της προσπάθειας να γεμίσει η λίμνη Τσαντ και να αποκατασταθεί η πρότερη ένδοξη κατάστασή της, που θύμιζε ωκεανό, εκτρέποντας νερό από το σύστημα ποταμών του Κονγκό, που βρίσκεται σε απόσταση 2.400 χιλιομέτρων.
Οι σκεπτικιστές στη Νιγηρία, οι οποίοι έχουν δει διαδοχικές κυβερνήσεις να μην καταφέρνουν να αλλάξουν ούτε μια λάμπα, αναρωτιούνται εάν οι πολιτικοί της περιοχής αποκοιμήθηκαν και βλέπουν όνειρα μέσα στο βαθύ τους ύπνο.
Όμως, οι υπουργοί και οι μηχανικοί της κυβέρνησης, οι οποίοι πρόσφατα έπιναν μεταλλικό νερό στην πρωτεύουσα Abuja, στο Διεθνές Συνέδριο για τη λίμνη Τσαντ, είχαν ισχυρό κίνητρο να σκεφτούν έξω από το κουτί.
Η λίμνη Τσαντ έχει συρρικνωθεί κατά 90% από τη δεκαετία του 1960, λόγω της κλιματικής αλλαγής, της αύξησης του πληθυσμού και της μη προγραμματισμένης άρδευσης. Η λεκάνη της καλύπτει τμήματα της Νιγηρίας, του Νίγηρα, του Τσαντ και του Καμερούν, και αποτελεί πηγή νερού για 20 με 30 εκατομμύρια ανθρώπους.
Αλλά με την ερημοποίηση να επεκτείνεται κάθε χρόνο, γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τις οικογένειες της περιοχής να βγάλουν τα προς το ζην μέσω της γεωργίας, της αλιείας και της κτηνοτροφίας. Ο ΟΗΕ λέει ότι 10,7 εκατομμύρια άνθρωποι στη λεκάνη της λίμνης Τσαντ χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια για να επιβιώσουν.
«Συνηθίζαμε να προσπερνάμε χωράφια με καλαμπόκι στο δρόμο μας προς τη λίμνη και υπήρχαν πολλά σκάφη που πηγαινοέρχονταν στο νερό τότε, και τεράστιες αγορές ψαριών», λέει ο Bale Bura, ο οποίος μεγάλωσε στη λίμνη τη δεκαετία του ’70 και τώρα εργάζεται για τον Σύνδεσμο Ψαράδων της λίμνης Τσαντ.
Τώρα, πολύ λιγότεροι αγρότες είναι ικανοί να κερδίσουν τα προς το ζην στις πλούσιες σε ορυκτά αλλά κατάξερες ακτές.
Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο οι αντιπρόσωποι στην Abuja αποφάσισαν να βγάλουν απ’ το συρτάρι ένα σχέδιο που έκανε την πρώτη του εμφάνιση το 1982 από την ιταλική κατασκευαστική εταιρεία Bonifica Spa.
Η εταιρεία πρότεινε το Transaqua – ένα σχέδιο κατασκευής ενός καναλιού μήκους 2.400 χιλιομέτρων (1.500 μιλίων), με σκοπό τη μεταφορά νερού από τους παραποτάμους του ορμητικού ποταμού Κονγκό μέχρι τη λεκάνη του ποταμού Chari, ο οποίος τροφοδοτεί τη λίμνη Τσαντ.
«Εκκωφαντική σιωπή»
Το Σχέδιο πρότεινε τη μεταφορά έως και 100 δισ. κ.μ. (3,5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια) νερού ετησίως, σε συνδυασμό με μια σειρά από φράγματα κατά μήκος της διαδρομής, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
«Έστειλα έναν από τους μηχανικούς μας στις ΗΠΑ, για να αγοράσει τους μοναδικούς αξιόπιστους χάρτες της Αφρικής, οι οποίοι χαρτογραφήθηκαν από την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ και ήταν οι μόνοι χάρτες με ισοϋψείς καμπύλες», λέει ο Ιταλός μηχανικός Marcello Vichi, ο οποίος κλήθηκε να εξετάσει την ιδέα στις αρχές της δεκαετίας του 1980.
«Μετά από μερικούς μήνες μοναχικής μελέτης, ανακοίνωσα στον τότε διευθύνοντα σύμβουλο ότι αυτό το πράγμα μπορούσε να γίνει.»
Αναφέρει ότι 500 αντίτυπα των σχεδίων απεστάλησαν το 1985 σε κυβερνητικούς εκπροσώπους κάθε αφρικανικής χώρας, καθώς και σε διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.
«Η απάντηση ήταν μια εκκωφαντική σιωπή», προσθέτει.
Αλλά περισσότερο από τρεις δεκαετίες αργότερα, η προσοχή επικεντρώνεται επιτέλους στη συρρίκνωση της λίμνης, λόγω του συσχετισμού της με τις αδυσώπητες γεωπολιτικές κρίσεις, που σχετίζονται με την ισλαμικές εχθροπραξίες και τη μετανάστευση.
Το 2014, κατευθυνθήκαμε από τη βορειοανατολική πόλη της Νιγηρίας Maiduguri προς τη λίμνη Τσαντ σε ένα καινούριο μίνι μπας. Υπήρχαν θωρακισμένα οχήματα μπροστά και πίσω μας, και ακριβώς δίπλα μου βρισκόταν ένας νιγηριανός στρατιώτης, ο οποίος κοιμόταν βαθιά. Ο προορισμός μας ήταν το Kirenawa, το πιο πρόσφατο χωριό που λεηλάτησαν οι τζιχαντιστές της Boko Haram.
Καθώς ο δρόμος έγινε όλο και πιο αμμώδης, μπήκαμε σε μια επί μακρόν παραμελημένη περιοχή, περνώντας τα ξεθωριασμένα σημάδια εγκαταλελειμμένων κυβερνητικών έργων σε όλο και πιο ζεστά και νυσταλέα χωριά.
Τα κτίρια είχαν καεί και οι άνθρωποι είχαν απομείνει τρομοκρατημένοι, να παρακολουθούν καθώς άλλοι σκοτώνονταν μπροστά στα μάτια τους.
Σε όλα τα χωριά, οι άνθρωποι παραπονιούνται ότι δεν υπάρχει τίποτα για να κάνουν οι νέοι, τίποτα για να ονειρευτούν, εκτός από το να ξεφύγουν.
«Άσχημες εργασιακές ευκαιρίες»
Η περιοχή είχε εξελιχθεί στο τέλειο έδαφος για στρατολόγηση από τους Ισλαμιστές μαχητές. Η προσφορά λίγων χρημάτων και η υπόσχεση κάποιας εκπαίδευσης και ενός όπλου έπεισαν πολλούς να προσχωρήσουν.
Φυσικά, η παρακμή της Λίμνης Τσαντ δεν είναι ο μόνος λόγος για την άνοδο του βίαιου εξτρεμισμού – διάφοροι παράγοντες, όπως η κακή διακυβέρνηση, έχουν επίσης διαδραματίσει κάποιο ρόλο – αλλά υπάρχει σαφής σύνδεση.
«Γνωρίζω πολλούς νέους από το δικό μου χωριό που έμπλεξαν σε τέτοιες άσχημες υποθέσεις», λέει ο κ. Bura.
Και, λες και οι αντιπρόσωποι που συναντήθηκαν στην Abuja τον περασμένο μήνα χρειάζονταν υπενθύμιση του πόσο σοβαρή έχει γίνει η κατάσταση ασφαλείας, περισσότερες από 100 μαθήτριες είχαν μόλις απαχθεί από το Dapchi της Νιγηρίας.
Κατά τη συνάντηση, συμφωνήθηκε ότι η Bonifica και η PowerChina, η εταιρεία που συνέβαλε στην κατασκευή του φράγματος των Τριών Φαραγγιών, που συνδέει τον ποταμό Yangtze, θα πραγματοποιήσει μια μελέτη σκοπιμότητας. Οι εταιρείες ανακοίνωσαν ότι η προσπάθεια να συγκεντρωθούν 50 δισεκατομμύρια δολάρια για το Ταμείο της λίμνης Τσαντ θα πρέπει να ξεκινήσει αμέσως.
Η Bonifica αναφέρει ότι το σχέδιό της θα χρησιμοποιήσει λιγότερο από το 8% του νερού που απορρίπτει ο ποταμός Κονγκό στον Ατλαντικό και δεν θα απειλήσει το έργο της Grand Inga Dam, που βρίσκεται σε εξέλιξη στης Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, το οποίο, αν ολοκληρωθεί, θα δημιουργήσει τη μεγαλύτερη υδροηλεκτρική γεννήτρια στον κόσμο.
Περαιτέρω μηχανολογικές εγκαταστάσεις είναι απαραίτητες για να μπορέσει ο ποταμός Chari να διαχειριστεί την αυξημένη ροή του νερού. Το έργο μπορεί να γίνει σταδιακά, με κάθε ολοκληρωμένο στάδιο να προστίθεται απευθείας στην εισροή νερού στη λεκάνη της λίμνης Τσαντ.
Άλλες επιλογές που εξετάστηκαν είναι η άντληση και μεταφορά νερού από το Palambo, της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας.
Εντούτοις, εκτός από την πρόκληση της χρηματοδότησης του Transaqua, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και οι αντιδράσεις των υπέρμαχων της προστασίας του περιβάλλοντος. Επιπλέον, ακόμη και η διεξαγωγή της μελέτης σκοπιμότητας, απαιτεί την ύπαρξη ειρήνης.
Τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης, ανέφεραν ότι το κανάλι μεταφοράς θα έχει πλάτος 100 μ. και βάθος 10 μ. και θα συνοδεύεται από ένα δρόμο συντήρησης, με τελικό σκοπό τη δημιουργία σιδηροδρομικής γραμμής.
«Πρόκειται για ένα έργο που ανταποκρίνεται στις παραμελημένες ανάγκες για υποδομές στην αφρικανική ήπειρο, το οποίο ίσως να οδηγήσει σε μια πραγματική Αφρικανική αναγέννηση», λέει ο κ. Vichi, ο οποίος προβλέπει τεράστιες δυνατότητες για τη μεταποίηση γεωργικών και αγροτικών προϊόντων σε όλο το μήκος του καναλιού, τα οποία θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στις αφρικανικές και στις ξένες αγορές.
Οι υπουργοί γνωρίζουν ότι η ζωή είναι πιθανό να γίνει όλο και πιο σκληρή για τους ανθρώπους που ζουν γύρω από τη λίμνη Τσαντ. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο στοχεύουν στην αναζωογόνησή της.
Απόδοση-επιμέλεια κειμένου: Πολίτη Βασιλική-Αλεξάνδρα
Πρωτότυπη Δημοσίευση:
Ross W. (31 Μαρτίου 2018) Lake Chad: Can the vanishing lake be saved? Διαθέσιμο σε: http://www.bbc.com/news/world-africa-43500314. (Ανακτήθηκε 31/4/2018).
Αρχική δημοσίευση φωτογραφίας σε: http://www.africametro.com/central-africa/boko-haram-fuelled-by-shrinking-lake-chad-un-deputy-chief
*Δήλωση αποποίησης πνευματικών δικαιωμάτων της φωτογραφίας βάσει του άρθρου 25 «χρήση για λόγους ενημέρωσης» του Ν. 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων
Analyze That Online 