Η μακροχρόνια διαμάχη μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου για την ενδεχόμενη εκμετάλλευση κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο κλιμακώνεται, αλλά όλως περιέργως η Άγκυρα παραμένει σιωπηλή για τον ρόλο του Κατάρ στις ερευνητικές προσπάθειες της Κύπρου, εγείροντας ερωτήματα για το τι μπορεί να περιμένει ως αντάλλαγμα από τους Άραβες συμμάχους της.
Βάσει μιας -παράνομης- συμφωνίας με την Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου (ΤΔΒΚ), την οποία μονάχα η Τουρκία αναγνωρίζει παγκοσμίως, η κρατική Turkish Petroleum Corporation ξεκίνησε γεωτρήσεις σε περιοχές της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), όπου η ΤΔΒΚ διεκδικεί οικονομικά δικαιώματα. Όπως είναι λογικό, οι περιοχές, που διεκδικούνται κι από τις δύο πλευρές, τροφοδοτούν την κρίση.
Τον περασμένο μήνα, τουρκικά πολεμικά πλοία, που πραγματοποιούσαν ελιγμούς κοντά στην Κύπρο, εμπόδισαν ερευνητικό σκάφος της ιταλικής εταιρείας πετρελαίου και φυσικού αερίου Eni, να προσεγγίσει την περιοχή, που επρόκειτο να εξερευνήσει κατόπιν συνεννοήσεως της με την κυπριακή κυβέρνηση.
Ένα άλλο πρόβλημα για την Τουρκία είναι τα ερευνητικά σχέδια μιας κοινοπραξίας του αμερικανικού κολοσσού ExxonMobil και της καταριανής Qatar Petroleum, η οποία το περασμένο έτος απέκτησε άδεια για το τμήμα 10 της διακηρυγμένης κυπριακής ΑΟΖ.
Τον περασμένο Ιούλιο, ο Τούρκος Πρόεδρος, Recep Tayyip Erdogan, εξέδωσε μια προειδοποίηση προς τις εταιρίες, που συνεργάζονται με την Κύπρο. Μιλώντας στο Παγκόσμιο Συνέδριο Πετρελαίου (World Petroleum Congress) στην Κωνσταντινούπολη, δήλωσε «δεν μπορεί να υπάρξει καμία απολύτως κατανόηση για την ανάμιξη ορισμένων εταιριών στα ανεύθυνα βήματα, που κάνει η ελληνοκυπριακή πλευρά». Και στη συνέχεια σε δήλωσε στους δημοσιογράφους πως «κανένα βήμα δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συναίνεση της ΤΔΒΚ και της Τουρκίας».
Στις 27 Φεβρουαρίου, σε τηλεφωνική συνδιάσκεψη με τον Τούρκο Πρόεδρο, ο Γάλλος Πρόεδρος, Emmanuel Macron, ζήτησε «σεβασμό για την κυπριακή -εθνική-κυριαρχία». Ο γαλλικός κολοσσός Total είναι μεταξύ των εταιριών, που συνεργάζονται με την Κύπρο.
Η διαμάχη έλαβε μεγαλύτερες διαστάσεις στις αρχές Μαρτίου μετά από αναφορές για την αποστολή δυο ερευνητικών πλοίων από την ExxonMobil στην Κύπρο. Ο Τούρκος Πρωθυπουργός, Binali Yildirim, δήλωσε πως η άφιξη των πλοίων δε θα έμενε αναπάντητη.
Ως απάντηση σε αναφορές πως ο 6ος αμερικανικός στόλος κατευθυνόταν προς την περιοχή για να προστατεύσει τις δραστηριότητες της ExxonMobil, εκπρόσωπος του Προέδρου, Ibrahim Kalin, δήλωσε πως η Τουρκία θα συνεχίσει να υπερασπίζεται τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων. Σε συνέντευξη Τύπου στις 7 Μαρτίου ο Kalin δήλωσε πως η Άγκυρα είναι ενήμερη για τις αναφορές, αλλά διέψευσε πως ο 6ος αμερικανικός στόλος βρισκόταν στην περιοχή. «Θα συνεχίσουμε να κάνουμε ο,τι μπορούμε για να προστατεύσουμε τα δικαιώματα των πολιτών της ΤΔΒΚ στην ξηρά, στη θάλασσα ή στην ανατολική Μεσόγειο».
Αξίζει να σημειωθεί πως οι Τούρκοι αξιωματούχοι απέφυγαν οποιαδήποτε αναφορά στην Qatar Petroleum, συνεργάτη της ExxonMobil, στις πολυάριθμες προειδοποιήσεις τους προς τις εταιρείες και τις χώρες, που εμπλέκονται στο ερευνητικό εγχείρημα της Κύπρου.
Η Doha έλαβε ισχυρή υποστήριξη από την Άγκυρα κατά την κρίση του Ιουνίου, όταν η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος και το Μπαχρέιν προχώρησαν από κοινού σε αποκλεισμό του Κατάρ λόγω της φερόμενης υποστήριξης του προς την τρομοκρατία.
Ο Erdogan έκανε μια ανεπιτυχή προσπάθεια να βοηθήσει στην επίλυση της, κινητοποιώντας παράλληλα εκτεταμένη επισιτιστική βοήθεια για το πολιορκημένο εμιράτο. Επίσης, η τουρκική κυβέρνηση έσπευσε να αποκτήσει κοινοβουλευτική επικύρωση για τις συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας, που είχαν υπογραφεί νωρίτερα με τη Doha, κι έστειλε στρατιώτες στην αεροπορική βάση του al-Udeid, όπου η Doha καλύπτει το κόστος των τουρκικών στρατευμάτων βάσει συμφωνίας με την Άγκυρα.
Ο Ergodan επισκέφθηκε στη βάση κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στο Κατάρ τον Νοέμβριο, διατρανώνοντας την υποστήριξή του προς το εμιράτο. Στις 15 Ιανουαρίου, ο εμίρης του Κατάρ, Σεϊχης Tamim bin Hamad al Thani, πραγματοποίησε συζητήσεις στην Άγκυρα, συμπεριλαμβανομένης μια δίωρης tete-a-tete συνάντησης με τον Erdogan και τον γαμπρό του κι Υπουργό Ενέργειας, Berat Albayrak.
Σε ό,τι αφορά στο κυπριακό το Κατάρ απέρριψε το αίτημα της Τουρκίας για αναγνώριση της ΤΔΒΚ. Το 2006 σύνηψε διπλωματικούς δεσμούς με την Κύπρο κι επέτρεψε το άνοιγμα κυπριακής πρεσβείας στη Doha. O Erdogan και το κόμμα του -AKP- παρέμειναν σιωπηλοί για το θέμα.
Εν μέσω της τουρκικής αγανάκτησης με τις ιταλικές, γαλλικές κι αμερικανικές εταιρείες για τις συμφωνίες τους με την Κύπρο, οι αναλυτές επιχειρούν να εξηγήσουν τη σιωπή σε ό,τι αφορά στο Κατάρ. Ο Erdogan Toprak, βουλευτής της αξιωματικής αντιπολίτευσης -Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα- έγραψε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter: «Ο εμίρης του Κατάρ αναγνώρισε τους Ελληνοκύπριους και σε συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες άρπαξε μια άδεια γεώτρησης! Αλλά αυτοί, που στέλνουν αεροπλάνα γεμάτα φαγητό και στρατιώτες στο Κατάρ, παραμένουν σιωπηλοί!» Αναφερόμενος στα συχνά ξεσπάσματα του Erdogan για τους ξένους ηγέτες, ο Toprak ρώτησε «αν είναι σε θέση» να προκαλέσει το ίδιο και τον εμίρη του Κατάρ.
Ο Mithat Rende, πρώην πρέσβης της Τουρκίας στο Κατάρ, επέστησε την προσοχή στη μακροχρόνια συνεργασία μεταξύ Qatar Petroleum και ExxonMobil, τονίζοντας πως η αμερικανική εταιρεία έχει επενδύσει περί τα $16 δις στο Κατάρ. Σύμφωνα με τον Rende, «δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Qatar Petroleum δεν έχει πλοία εκεί. Είναι η ExxonMobil, που θα στείλει τα πλοία, κι η Qatar Petroleum, που θα συμβάλλει για να καλυφθεί το κόστος».
Για τον Necdet Pamir, εξέχοντα εμπειρογνώμονα σε θέματα ενέργειας, η σιγή της κυβέρνησης και των Μέσων Ενημέρωσης για το Κατάρ εξηγείται δύσκολα. Πιστεύει πως η Τουρκία θα έπρεπε να το πάνω χέρι στη σχέση με το Κατάρ, δεδομένου του ότι είναι ένας σπάνιος σύμμαχος στην περιοχή για το εμιράτο. Ωστόσο, αναρωτιέται γιατί οι Τούρκοι πολιτικοί διστάζουν να προειδοποιήσουν τη Doha και αφήνουν το εμιράτο να έχει το πάνω χέρι.
Ο Aziz Konukman, καθηγητής οικονομίας στο πανεπιστήμιο Gazi της Άγκυρας, πιστεύει πως οι προσδοκίες οικονομικής υποστήριξης από το Κατάρ είναι ο λόγος της σιωπηρής στάσης της τουρκικής κυβέρνησης. «Το κόστος για τη σιωπή θα συλλεχθεί με κάποιον τρόπο από τον εμίρη».
Ο οικονομολόγος υπογράμμισε πως το πλούσιο Κατάρ είναι μεταξύ των χωρών, των οποίων το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο στην Τουρκία έχει αυξηθεί κατά πολύ υπό το AKP. «Οι εργολάβοι κοντά στον Erdogan και στην κυβέρνηση έχουν αναλάβει έργα πολλών δις στο Κατάρ κι οι καταριανές εταιρείες έχουν συνεργαστεί στενά με επιχειρηματίες κοντά στον Erdogan στην Τουρκία» προσθέτει ο Konukman, επισημαίνοντας τις εξαγορές του Κατάρ στον τραπεζικό τομέα και στα τουρκικά ΜΜΕ. Οι επενδύσει του Κατάρ σε διάφορους τομείς στην Τουρκία υπερβαίνουν τα $19 δις.
Ο Konukman παρατήρησε πως ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Κατάρ, «προωθούν τις σχέσεις τους σε μεγάλο βαθμό στη βάση προσωπικών σχέσεων και πίσω από κλειστές πόρτες». Επισημαίνοντας τη συχνότητα των επισκέψεων και κυρίως των συναντήσεων κεκλεισμένων των θυρών μεταξύ του εμίρη, του Erdogan και του γαμπρού του τον Ιανουάριο, δηλώνει πως «δε γνωρίζουμε τι συμφωνίες έγιναν, τι συζητήθηκε ή τι παζαρεύτηκε».
Συνέχισε λέγοντας «ο Erdogan στην πραγματικότητα θα μπορούσε να βγει και να πει το Κατάρ είναι σημαντικό για εμάς. Έχουμε πολιτικούς κι οικονομικούς δεσμούς και για αυτό βλέπουμε διαφορετικά την ανάμιξη του Κατάρ στο ζήτημα του φυσικού αερίου στην Κύπρο. Αντί αυτού όμως παραμένει σιωπηλός. Η εντύπωση, που έχω, είναι πως ο εμίρης του Κατάρ θα λάβει ένα τιμολόγιο για αυτή τη σιωπή. Βάσει των τρεχουσών οικονομικών συνθηκών η κυβέρνηση έχει επιτακτική ανάγκη από οικονομική υποστήριξη, που ενδέχεται να έρθει από το Κατάρ».
Η τουρκική οικονομία, που πλήττεται από απώλειες στις εξαγωγές, τον τουρισμό και τις υπηρεσίες υπερπόντιων κατασκευών, εν μέσω πολιτικής έντασης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Συρία, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τη Λιβύη, πρέπει να χρηματοδοτήσει πάνω από 3,5 εκατομμύρια Σύριων προσφύγων, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των Κούρδων παραστρατιωτικών και στα νοτιοανατολικά της χώρας τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία κι όλα αυτά μεταξύ άλλων δαπανών.
Απόδοση-επιμέλεια κειμένου: Μάριος-Ανέστης Καϊτάζης
Πρωτότυπη Δημοσίευση:
Dogan. Z. (2018). Erdogan stays silent on Qatar amid Cyprus gas row, Al-Monitor, 23 Μαρτίου. Διαθέσιμο στο: https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2018/03/turkey-qatar-why-erdogan-silent-in-cyprus-gas-row.html (Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2018)
Αρχική δημοσίευση φωτογραφίας σε: https://drillers.com/silent-attrition-may-help-balance-deepwater-drilling-rig-market-sooner-expected/ (Photo credit: https://www.neweurope.eu/)
*Δήλωση αποποίησης πνευματικών δικαιωμάτων της φωτογραφίας βάσει του άρθρου 25 «χρήση για λόγους ενημέρωσης» του Ν. 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων
Analyze That Online 